Ostatni raport Najwyższej Izby Kontroli dotyczący organizacji i warunków pracy pracowników socjalnych w gminach, potwierdził to co wiemy od lat. Pracownicy socjalni, od których wymaga się najwyższych kwalifikacji, odpowiedzialności, kompetencji oraz empatii, stanowią jedną z najbardziej zdegradowanych grup zawodowych w Polsce.
Rząd przerzuca odpowiedzialność za tę sytuację – nie bez powodu – na samorządy terytorialne. Nie od dzisiaj wiadomo, że zawód pracownika socjalnego nie jest doceniany przez władze publiczne wszystkich szczebli. Ważna jest zmiana myślenia w samorządach, ale i rząd może tę sytuację poprawić poprzez dostępne mu instrumenty.
Dlatego uważamy, że niezbędne jest przynajmniej kilka istotnych zmian mających na celu poprawę sytuacji pracowników socjalnych.
Po pierwsze, od 2005 roku istnieje dodatek do wynagrodzenia za pracę w terenie. Od piętnastu lat dodatek ten nie uległ zmianie. Dlatego niezbędne jest jego podniesienie co najmniej o 50% do 500 zł. Byłoby to swoiste 500+ dla pracowników socjalnych, za trudną pracę, którą wykonują na rzecz budowania wspólnoty lokalnej równych szans. Byłby to pierwszy etap, który powinien doprowadzić stopniowo do tego, że dodatek do wynagrodzenia za pracę w terenie będzie stanowił równowartość 20% zasadniczego wynagrodzenia.
Po drugie, dodatek za pracę w terenie powinien zostać poszerzony o wszystkich pracowników wykonujących pracę poza urzędami, w tym prowadzących wywiady środowiskowe. Dotychczasowe interpretacje nie traktują równo wszystkich osób ciężko pracujących w środowiskach wymagających wsparcia.
Po trzecie, należy przyspieszyć możliwość korzystania od drugiego roku pracy z dodatkowego urlopu, by zapobiec coraz powszechniejszemu wypaleniu zawodowemu.
Wszystkie te wydatki przedstawiane w powyższych postulatach nie przekroczą 80 mln zł. rocznie w budżecie państwa, co przy wartości obecnych programów społecznych nie stanowi kwoty rodzącej istotne skutki dla budżetu państwa.
Po czwarte, należy doprowadzić do konsekwentnego stosowania ustawy wymagającej od gmin zatrudniania jednego pracownika socjalnego w pełnym wymiarze czasu pracy na 2000 mieszkańców lub 50 środowisk objętych pracą socjalną, co można wyegzekwować przy pomocy służb wojewody.
Po piąte, należy ustawowo określić, iż pracodawcy, organy władzy i administracji rządowej i samorządowej tworzą odpowiednie warunki dla zapewnienia bezpiecznych warunków pracy pracownikom socjalnym.
W obecnym stanie rozwoju rynku pracy wiele zawodów i profesji może zostać zautomatyzowanych czy zinformatyzowanych. Są jednak zawody, które wymagają takich cech i umiejętności, które nie są zastępowalne. Należy do nich zawód pracownika socjalnego. Nie da się prowadzić wielowymiarowej pracy socjalnej bez wykwalifikowanego i kompetentnego pracownika socjalnego.
Dlatego też, my niżej podpisani przedstawiciele organizacji obywatelskich realizujących usługi społeczne, a także często zatrudniających pracowników socjalnych i animatorów społecznych, jesteśmy przekonani, że nasze koleżanki i koledzy niezależnie, gdzie wykonują pracę socjalną – zarówno w sektorze obywatelskim, jak i w sektorze publicznym, potrzebują jak najszybszej interwencji władz publicznych nad poprawą warunków swojej pracy.
Od blisko trzydziestu lat jako sektor obywatelski, mamy okazję współpracować w ramach partnerstwa publiczno-społecznego i widzimy jak potrzebne jest wsparcie dla naszych przyjaciół we wspólnej pracy na rzecz osób potrzebujących, rodzin i środowisk. Jako sektor obywatelski chcemy budowania odpowiedzialnych wspólnot lokalnych, które nikogo nie pozostawiają na marginesie społeczeństwa i pozwalają godnie żyć każdemu, kto swoją pracą przyczynia się do budowania społeczeństwa dobrobytu i równych szans.
Raport NIK-u jednoznacznie wskazuje, że warunki pracy i płacy pracowników socjalnych wymagają zmian. Dlatego też zwracamy się do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o podjęcie jak najszybszych prac nad nowelizacją ustawy o pomocy społecznej w przedstawionych powyżej kwestiach legislacyjnych oraz podjęcie przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów działań zobowiązujących wojewodów do egzekwowania ustawy zgodnie z jej obowiązującym brzmieniem w zakresie minimalnych wymogów zatrudnienia.
Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych WRZOS
